بررسی برخی اصطلاحات رایج در صنعت نساجی

مقدمه:

صنعت نساجی یکی از صنایع مهم و پررونق در سطح جهان است که در آن از فناوری و تکنیک‌های پیشرفته برای تولید انواع پارچه‌ها و فرآورده‌های نساجی استفاده می‌شود. در این صنعت، برخی اصطلاحات رایج و تخصصی وجود دارند که ممکن است برای برخی از افراد جدید وارد این حوزه یا علاقمندان به این صنعت قابل فهم نباشد. در این مقاله، برخی اصطلاحات رایج و مهم در صنعت نساجی مانند “دنیر”، “تی جی” و “سالید” و “هالو” و … را مورد بررسی و توضیح قرار می‌دهیم.

دنیر:

دنیر در صنعت نساجی به عنوان واحد اندازه‌گیری ظرافت و ضخامت نخ و الیاف استفاده می‌شود. در حقیقت، وزن ۹۰۰۰ متر از نخ و یا الیاف را نشان می‌دهد و وزن به گرم تبدیل می‌شود. به عنوان مثال، اگر ۹۰۰۰ متر از نخ یا الیاف تولیدی وزنی برابر با ۱8 گرم داشته باشد، ظرافت یا نمره آن نخ یا الیاف ۱8 دنیر خواهد بود. همچنین واحدهای دیگری مانند تکس و دی تکس نیز برای بیان ظرافت نخ استفاده می‌شود، که به ترتیب وزن ۱۰۰۰ و ۱۰۰۰۰ متر از نخ را نشان می‌دهد. این واحد اندازه گیری هم برای الیاف طبیعی و هم برای الیاف مصنوعی کاربرد دارند.

به طور کلی، هرچه دنیر نخ بیشتر باشد، نخ کلفت‌تر خواهد بود و هرچه کمتر باشد، نخ ظریف‌تر خواهد بود.

نکته مهم: برای نوشتن دنیر و تعداد فیلامنت یک نخ در صنعت نساجی، ابتدا دنیر نخ را می‌نویسیم و سپس تعداد فیلامنت را از آن جدا می‌کنیم. این دو عدد با استفاده از یک ممیز از هم جدا می‌شوند. به عبارت دیگر، عدد سمت چپ نشان‌دهنده نمره یا ظرافت و عدد سمت راست نشان‌دهنده تعداد فیلامنت یا تار است. به عنوان مثال، عبارت ۳۶/۷۵ به معنای نخی با ظرافت ۷۵ و تعداد فیلامنت ۳۶ است.

 نخ فیلامنت :

نخ فیلامنت با داشتن نمره بالا و جوش‌های فاصله‌دار، به عنوان یک نخ حجیم شناخته می‌شود. این نخ در ایران به دلیل استفاده گسترده از پلی پروپیلن در تولید آن به نام پلی پروپیلن (PP) شناخته می‌شود. نخ فیلامنت به صورت تابیده شده و تابیده نشده تولید می‌شود و الیاف آن به صورت موازی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و از هم جدا نمی‌شوند. نمرات قابل تولید نخ فیلامنت به عوامل مختلفی مانند تعداد فیلامنت و تجهیزات و ماشین‌آلات کارخانه تولیدکننده نخ بستگی دارد. با این حال، معمولاً نمرات قابل تولید نخ فیلامنت در محدوده ۶۰۰ تا ۳۰۰۰ دنیر قرار می‌گیرند.

الیاف پلی استر هالو :

الیاف هالو، نوعی الیاف مصنوعی است که برگشت‌پذیری بسیار زیادی دارد و به همین دلیل در پرکردن مبلمان، تشک و بالشت و غیره کاربردهای فراوانی دارد. این الیاف به دلیل داشتن سطحی توخالی و ویژگی کریمپ فنری، برخلاف سایر الیاف مانند الیاف سالید، برگشت‌پذیری و فنریت بسیار بالایی دارند؛ الیاف هالو یا همان الیاف میان‌تهی، نوعی از الیاف فیلامنتی یا الیاف کوتاه هستند که دارای فضای داخلی خالی بوده و قادر به گرفتن و نگهداری هوا هستند. این خاصیت منحصر به فرد الیاف هالو، آن را برای مصارف مختلفی از جمله تولید لایی، صنایع پرکردنی و صنایع پوشاک بسیار مناسب و کارآمد می‌کند.

الیاف پلی استر سالید :

کاربرد الیاف سالید (توپر) در صنعت نساجی و دیگر صنایع :

الیاف سالید (توپر) به الیافی اطلاق می‌شود که به صورت کوتاه با طول برش‌ها و ضخامت‌های متعدد (دنیرهای مختلف) تولید می‌شوند. این الیاف در صنایع مختلفی مانند منسوجات بافته و نبافته کاربردهای بسیار فراوانی دارند. الیاف سالید (توپر) به دلیل حجم بالا و تراکم قابل توجهی که دارند، برای استفاده در صنایع مختلف مانند ریسندگی، تولید لایی، انواع عایق ها و … بسیار مناسب هستند.

مزایای الیاف سالید :

الیاف سالید (توپر) مزایایی مشابه الیاف هالو دارند. هر دو این الیاف از یک نوع مواد اولیه، یعنی پلی اتیلن ترفتالات تشکیل شده‌اند و خواص و ویژگی‌های یکدیگر را به ارث برده‌اند. انتخاب درست نوع الیاف سالید و الیاف هالو با توجه به نوع صنعتی که در آن فعالیت می‌کنید، مهمترین عنصر موفقیت در تولید محصول نهایی است.

پرک :

پرک یا پرک‌های هات واش شده در واقع موادی هستند که از بازیافت بطری‌های آب معدنی و نوشابه بدست می‌آیند. این بطری‌ها پس از جمع‌آوری از زباله‌ها شسته شده و آسیاب می‌شوند تا پرک‌های هات واش به دست آیند. در این فرآیند، بطری‌های خرد شده در دستگاه‌های هات واش درون حوضچه‌های آب داغ قرار می‌گیرند و از هر نوع آلودگی پاک می‌شوند. سپس پرک‌های تمیز و مرغوب در کارخانجات تولید الیاف پلی استر استفاده می‌شوند.

تی جی :

مواد اولیه اصلی در تولید الیاف مصنوعی ویرجین، تی جی (Textile Grade PET) است.

تی جی (ترفتالات پلی اتیلن) ماده‌ای پلیمری است که از ترکیب مونومرهای ترفتالیک اسید و اتیلن گلیکول تولید می‌شود. این ماده با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی مناسب، منبع اصلی در تولید الیاف مصنوعی ویرجین است. تی جی به دلیل دارا بودن خواص مکانیکی، استحکام بالا و مقاومت در برابر حرارت و مواد شیمیایی، بسیار مناسب برای صنعت الیاف مصنوعی است.

الیاف پلی استر ویرجین:

الیاف پلی استر ویرجین گونه از الیاف مصنوعی هستند که مشتریان و مصرف کنندگان زیادی را به خود جلب کرده است. مواد اولیه مورد استفاده برای تولید این گونه از الیاف مصنوعی دارای ناخالصی بسیار اندکی بوده که ویژگی ها و مرغوبیت محصول را حفظ می کند و حتی بهبود می بخشد. در فرایند تولید الیاف مصنوعی پلی استر ویرجین از هیچگونه مواد اولیه بازیافتی یا همان پرک های ریسایکل استفاده نمی شود. این گونه الیاف کاملا از مواد اولیه خالص پتروشیمی و گرانول های پالایشگاهی تولید می شوند و مقدار مواد بازیافتی در ساخت  این گونه از  الیاف مصنوعی صفر می باشد. شایان توجه است که با توجه به معنای لغوی ویرجین در زبان انگلیسی، می توانیم به بکر بودن و خلوص بالای این نوع الیاف پی ببریم.

الیاف پلی استر ریسایکل:

الیاف پلی استر ریسایکل از مواد غیرپتروشیمی تولید می‌شوند و دارای مواد اولیه بازیافتی هستند که اصطلاحا به آنها پرک گفته می شود. این الیاف نسبت به نوع دیگر الیاف، کیفیت کمتری دارند. همچنین، برای تولید الیاف پلی استر بازیافتی، نیاز به فرآیندهایی مانند پاکسازی، شستشو و ضدعفونی دارند.

مواد اولیه و ترکیبات الیاف پلی استر بازیافتی در صنعت نساجی

مواد اولیه برای تولید الیاف پلی استر بازیافتی شامل پت خرد شده آب معدنی، نوشابه و سایر مواد نوشیدنی است. این مواد در فرآیند بازیافت جمع‌آوری شده و پس از فرآیندهایی مانند شستشو و پاکسازی، به منظور تولید الیاف پلی استر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استفاده از الیاف پلی استر بازیافتی(الیاف پلی استر ریسایکل) در صنعت الیاف مصنوعی نقش مهمی در حفظ محیط زیست دارد. با استفاده از مواد قابل بازیافت، مقدار زباله‌های پلاستیکی کاهش می‌یابد و منابع طبیعی صرفه‌جویی می‌شود. همچنین، استفاده از الیاف پلی استر بازیافتی نیز به منظور کاهش مصرف مواد اولیه و انرژی مورد نیاز در تولید الیاف مصنوعی، بهبود وضعیت محیط زیست را به همراه دارد.